Những món ăn trên mâm cỗ cúng trong ngày Tết Đoan ngọ

Ý nghĩa Tết Đoan Ngọ của Việt Nam

Đã từ lâu, vào ngày Tết Đoan Ngọ, nhiều tục lệ gắn kết với đời sống và quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm đã trở thành ngày Tết truyền thống của người Việt Nam. Y học phương Đông cho rằng vào ngày này hỏa khí trong cơ thể con người và trời đất đều lên cao - thời điểm thuận lợi để “diệt sâu bọ” (các loại vi khuẩn, giun sán) trong cơ thể con người”. Quan niệm ngày 5/5 âm lịch là ngày “diệt sâu bọ” có lẽ bắt nguồn từ đây.

Người Việt cũng lưu truyền nhiều truyền thuyết khác nhau về Tết Đoan Ngọ. Đầu tháng 5 là kết thúc vụ lúa chiêm, bước vào đầu vụ mùa. Đây là giai đoạn bà con nông dân làm lễ tạ ơn trời đất, tổ tiên và ăn mừng mùa vụ. Thời điểm này sâu bọ phát triển nhiều khiến người dân lo lắng. Và họ đã được một ông lão hướng dẫn lập đàn cúng đơn giản gồm bánh tro, trái cây. Nhân dân làm theo, lập tức sâu bọ được tiêu diệt. Để tưởng nhớ sự việc, dân chúng đặc cho ngày này “Tết diệt sâu bọ” có người gọi là Tết Đoan Ngọ vì giờ cúng thường vào giờ Ngọ.

Đến nay, người Việt vẫn coi trọng ngày Tết này. Cứ đến ngày này, phố phường, làng xóm nhộn nhịp hẳn lên. Nhà nào cũng dậy từ sớm, chuẩn bị vật phẩm cúng tổ tiên như nhiều loại quả dân dã như mận, vải, rồi bánh tro, rượu nếp, thịt vịt, ….Ở một số nơi còn có cả xôi, chè hạt sen, nếp cẩm…là những món ăn không thể thiếu. Dân gian quan niệm rằng đây là thời điểm quả trên cây, lá trên cành bắt đầu đơm hoa kết trái để cúng tổ tiên và mong một mùa bội thu.

Những món ăn trên măm cúng trong ngày Tết Đoan Ngọ theo từng vùng miền

Tết Đoan Ngọ là lễ hội dân gian không tập trung, tức là không được tổ chức tại đình, chùa mà rải rác đến từng gia đình. Mỗi gia đình tự chuẩn bị mâm cúng và tùy vùng miền mà mâm cúng ngày Tết Đoan Ngọ của người Việt cũng khác nhau.

Trên mâm cúng của người miền miền Trung từ Thanh Hóa vào đến Thừa Thiên Huế thì không thể thiếu chè kê và thịt vịt. Sở dĩ lại là thịt vịt mà không phải các loại thịt heo, bò, gà là vì người Việt xưa tin rằng thịt vịt mát, ăn vào sẽ làm cơ thể mát cả năm.

Từ Đà Nẵng vào đến Quảng Ngãi thì một số gia đình nấu xôi chè cúng lễ, nhà nào có trồng cây thì cho trẻ nhỏ vào tận vườn hái trái ăn. Mâm cúng của người miền Nam thì không thể thiếu bánh ú tro, chè trôi nước, xôi gấc… Sau khi cúng xong, cả nhà sẽ cùng quây quần ngồi ăn.

Tại Hà Nội và một số vùng của miền Bắc ngày này, rượu nếp, đặc biệt là rượu nếp cẩm, là món không thể thiếu.

Mâm lễ cúng gia tiên ngày Tết Đoan Ngọ

Mâm lễ cúng gia tiên ngày Tết Đoan Ngọ tùy vùng miền sẽ có những vật cúng khác nhau, nhưng chung quy lại măm cúng Tết Đoan Ngọ không thể thiếu những vật phẩm cơ bản này:
- Hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp.

- Các loại hoa quả gồm các loại quả mùa hè như mận, hồng xiêm, dưa hấu, vải, chuối...Tuy nhiên mận và vải là hai loại quả không thể thiếu trong mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ.
- Xôi, chè, bánh ú tro (còn gọi là bánh tro hay bánh giò).

Được biết, trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ của người Hà Nội xưa thường có thêm bánh trôi, bánh chay (hai món ăn có vị mát, tính hàn nhằm làm giảm bớt cái nóng của thời tiết mùa hè).

Những món ăn hấp dẫn trong Tết Đoan Ngọ của Việt Nam

Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam có rất nhiều món ăn vừa để “giết sâu bọ” vừa để cả gia đình quây quần đầm ấm bên nhau. Tùy theo từng theo vùng miền mà các món ăn rất phong phú và đa dạng, cách chế biến cũng khác nhau. Trong mỗi món ăn đều ẩn chứa những nét đẹp văn hoá, tâm linh được gửi gắm và duy trì từ đời này sang đời khác. Sau đây là những món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam đặc trưng cho mỗi vùng miền.

1. Cơm rượu nếp (phổ biến ở cả nước)

Cơm rượu nếp phổ biến ở khắp các vùng vào Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam với ý nghĩa gắn liền với mong muốn giết sâu bọ. Theo quan niệm dân gian, vị nồng cay của rượu nếp sẽ khiến các loại kí sinh trùng trong cơ thể bị tiêu diệt. Rượu nếp được nhiều người yêu thích vì có hương thơm và vị ngọt tự nhiên mà không cần dùng đến đường.

Tùy theo từng vùng miền mà rượu nếp có cách chế biến và mang hình dạng khác biệt nhau. Người miền Bắc để cơm rượu thành các hạt tơi riêng, miền Trung lại thích ép thành khối trong khi người miền Nam hay vo cơm nếp thành viên tròn. Ở Huế lại có kiểu dùng đặc biệt hơn là pha rượu nếp với đá viên mát lạnh. Với cách dùng này thì cơm nếp phải lên men vừa tới để không bị gắt khi ăn, uống.

2. Chè kê (Huế)

Ai đã từng du lịch Huế một lần sẽ rất ấn tượng với những món ăn đặc trưng ở nơi đây, nhất là các món chè trứ danh của đất cố đô. Chính vì vậy vào Tết Đoan Ngọ, một món chè cũng góp mặt trong danh sách những món không thể thiếu trong mâm cơm sum vầy của xứ Huế là chè kê. Từng hạt kê tròn mẩy sau khi được xay cho sạch vỏ sẽ được ngâm và nấu sôi đến khi nở mềm, sền sệt. Lúc này chỉ cần thêm đường và nước gừng là đã cho ra một nồi chè thơm lừng với màu vàng quyến rũ, ngon mắt.

3. Chè trôi nước (miền Nam)

Được mệnh danh là thiên đường của các món ăn ngọt, chè trôi nước chắc chắn là món được nhiều người yêu thích trong các món ăn ngày Tết Đoan Ngọ Nam Bộ. Những viên chè to tròn với vỏ làm bằng bột nếp trắng bao quanh phần nhân đậu xanh nằm xen kẽ với những viên chè tí hon không nhân giữa lớp nước đường thơm mùi lá dứa pha với nước cốt dừa beo béo là món ăn gắn liền với tuổi thơ của nhiều người. Nếu có dịp du lịch miền Tây vào Tết Đoan Ngọ, bạn đừng bỏ qua món ngon ngọt ngào này nhé.

4. Bánh tro (Nam Trung Bộ và Nam Bộ và một số nơi của Miền Bắc)

Ở vùng Nam Trung Bộ và Nam Bộ và một số nơi của Miền Bắc, bánh tro là món không thể thiếu trên mâm cơm cúng ngày mùng 5/5. Nhà nào cũng nhất định mua từ ba bốn chục bánh trở lên trước để cúng gia tiên và sau để cả gia đình cùng nhau thưởng thức.

5. Bánh khúc (người Nùng)

Người Nùng sinh sống ở vùng Mường Khương, Lào Cai cũng có một món ăn đặc trưng góp phần làm phong phú thêm cho nét ẩm thực Tết Đoan Ngọ ba miền, là món bánh khúc. Nguyên liệu tạo nên bánh khúc đơn giản nhưng không hề thua kém những món ăn khác. Với gạo nếp ngon, rau khúc, đậu xanh, hạt vừng đã tạo nên những chiếc bánh khiến nhiều du khách ăn một lần sẽ nhớ mãi.

6. Thịt vịt (miền Trung và Nam bộ)

Theo truyền thống của người miền Trung và Nam bộ, trong mâm cỗ diệt sâu bọ cũng không thể thiếu món thịt vịt, một phần là vì vào tháng 5 Âm lịch, thịt vịt sẽ ngon và béo nhất, lại không còn mùi hôi thường có. Nhiều gia đình hay mua vịt về làm cỗ để bữa ăn ngày Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam thêm phần ngon miệng và phong phú hơn, bên cạnh những món ngọt hay hoa quả truyền thống.

7. Hoa quả theo mùa (phổ biến các vùng)

Dù ở vùng miền nào thì hoa quả cũng là món không thể thiếu để người Việt thắp hương cúng tổ tiên và thưởng thức vào ngày Tết Đoan Ngọ. Tháng 5 Âm lịch là thời điểm mận và vải vào mùa thu hoạch với vị tươi ngon đặc trưng của trái cây hè. Với vị chua thanh của mận, ngọt dịu của vải, ngày Tết Đoan Ngọ của từng nhà chắc chắn sẽ thêm phần thơm thảo đậm đà.

Trên đây là những thông tin có thể sẽ hữu ích cho các bạn, để các bạn có thể hiểu hơn về ngày Tết Đoan Ngọ Mùng 5 Tháng 5 âm lịch. Mong rằng các bạn sẽ có những ngày Tết giữa năm thật vui vẻ và hạnh phúc bên gia đình và người thân.

Tham khảo các sản phẩm nhang sạch tại nhangxanh.com nhé.

Tổng hợp
Nguồn ảnh Internet