Những hiểu nhầm về ngày Thần Tài mùng 10 âm lịch

Ngày cúng Thần Tài mùng 10 âm lịch: Không phải bắt nguồn từ Trung Hoa

Khi tìm kiếm trên các trang mạng, chúng ta dễ thấy được thông tin rằng nguồn gốc của ngày Thần Tài bắt nguồn từ người “hàng xóm” của Việt Nam.

Câu chuyện ly kỳ về về nguồn gốc ngày Thần Tài Nguồn: Internet

Thế nhưng, nếu tra về từ khóa 财神 (Thần Tài) trên trang baike.baidu (cổng cung cấp thông tin bách khoa của Trung Quốc) thì Thần Tài là vị thần cai quản của cải thế gian trong Đạo giáo Trung Quốc. Theo phong tục dân gian nước này thì đêm giao thừa, người ta ăn bánh bao và thức suốt đêm để đón Thần Tài, và ngày lễ Thần Tài được ấn định ở nhiều nơi là vào ngày mùng 5 tháng giêng âm lịch.

Ngày mùng 5/1 âm lịch còn được người dân Trung Quốc gọi là "phá ngũ", có nghĩa là nhiều điều kiêng kỵ trong những ngày trước Tết Nguyên đán có thể được loại bỏ.

Vậy nên, Thần Tài thì có thể bắt nguồn từ Trung Hoa như ngày cúng Thần Tài mùng 10 hằng tháng âm lịch thì chỉ có bắt nguồn ở Việt Nam mà thôi.

Thần Tài trong văn hóa Trung Quốc

Có hơn… 10 ông Thần Tài

Trong một triều đình thường chia các quan thành hai nhóm là quan văn và quan võ. Thần Tài cũng vậy, thần tài được cúng tế gồm Văn Thần tài và Võ Thần tài. Võ Thần tài bao gồm Triệu Công Minh, Quan Công, v.v.; còn Văn Thần tài là Tỷ Can, Phạm Lãi, v.v. Ngoài ra, còn có nhiều vị Thần tài khác được thờ phụng như Ngũ Thánh, Trại Vinh, Tài Công Tài Mẫu, Hòa Hợp Nhị Tiên, Lợi Thị Tiên Quan, Văn Xương Đế Quân, Thần tài sống Thẩm Vạn Tam, v.v., trong đó Văn Võ Thần tài và Ngũ Thánh là được thờ phụng phổ biến nhất.

Tại sao lại chọn ngày 10-10 làm ngày Thần Tài?

Cho đến nay, Nhang Xanh chưa tìm thấy một tài liệu nào uy tín nhắc đến truyền thuyết về ông Thần Tài ăn chơi uống rượu rồi say quá rơi xuống trần gian như câu chuyện kể trên cả. Theo nghiên cứu của Nguyễn Quang Minh, một chuyên gia về văn hóa Á Đông, tục thờ Thần tài có nguồn gốc từ Trung Quốc và được du nhập vào Việt Nam vào đầu thế kỷ XX. 

Ban đầu, việc mua bán vàng trong ngày vía Thần tài chỉ phổ biến trong một nhóm nhỏ gồm các thương nhân và người kinh doanh ở Sài Gòn, đặc biệt là cộng đồng người Việt gốc Hoa. Tuy nhiên, trong khoảng mười năm trở lại đây, tục lệ này đã trở nên phổ biến hơn ở Sài Gòn và trong vòng năm năm qua, nó đã lan rộng ra Hà Nội và nhiều thành phố lớn khác.

Có thể thấy, việc chọn ngày 10-10 để cúng thần tài bắt nguồn từ một bộ phận nhỏ những người Hoa ở Việt Nam và sau đó, dần dần trở thành một nén văn hóa đặc trưng của nhiều người Việt.

Người Việt ngày xưa thường làm gì vào ngày Thần Tài?

Câu trả lời là không làm gì cả.

Đúng vậy, phong tục thờ cúng Thần Tài là một truyền thống phổ biến ở nhiều nơi. Tuy nhiên, ở Việt Nam, người xưa không có thói quen đặc biệt gì vào ngày này. Có ba lý do chính giải thích cho điều này:

1. Thần tài mới du nhập vào Việt Nam từ Thế Kỷ XX

Một trong những lý do chính khiến người xưa ở Việt Nam không làm gì vào ngày Thần tài là vì tín ngưỡng này chỉ mới được du nhập vào Việt Nam từ thế kỷ XX. Trước đó, người Việt Nam có những tín ngưỡng và phong tục riêng biệt, thường gắn liền với các vị thần bản địa và các lễ hội truyền thống. Ví dụ, người Việt thường thờ cúng các vị thần linh như Thổ địa, Thành hoàng và tổ tiên trong các dịp lễ tết và các ngày rằm, mồng một hàng tháng. Do đó, việc thờ cúng Thần tài không phải là một phần của văn hóa tín ngưỡng truyền thống Việt Nam và không được chú trọng.

2. Cúng thần tài có thể là một chiến lược kinh doanh

Việc cúng Thần tài bằng các hình thức mới rộ lên gần đây như cá lóc nướng, mua vàng… được xem là một hoạt động thúc đẩy mua bán và kinh doanh. Tín ngưỡng này đặc biệt có lợi cho người gốc Hoa ở Việt Nam, những người vốn giỏi về điều này. Người Hoa từ lâu đã có truyền thống tôn kính Thần tài, coi đây là vị thần bảo trợ cho sự thịnh vượng và may mắn trong kinh doanh. Việc cúng Thần tài không chỉ là một nghi lễ tôn giáo mà còn là một chiến lược thú vị, đánh thẳng vào niềm tin lâu năm của người Việt và qua đó giúp tăng doanh số bán hàng.

Ngoài cá lóc nướng và mua vàng, chúng ta nên làm gì vào ngày này?

Trong các nghi lễ cúng bái, hương khói đóng vai trò vô cùng quan trọng, tượng trưng cho sự kết nối giữa con người và thế giới tâm linh. Khi thắp nhang, khói hương lan tỏa mang theo những lời cầu nguyện và lòng thành kính của gia chủ đến các vị thần linh và tổ tiên. Vì vậy, để thực hiện nghi lễ cúng một cách trọn vẹn và linh thiêng, việc mua nhang chất lượng là điều cần thiết. Nhang không chỉ là vật phẩm cúng bái mà còn là phương tiện để chúng ta thể hiện lòng thành kính và sự tôn trọng đối với các đấng thần linh. 

Vậy nên, chọn những loại nhang trầm thơm, cháy đều và ít khói là cách đơn giản nhất để chúng ta tạo ra không gian cúng bái trang nghiêm và ấm cúng.